Mianem nowotworów głowy i szyi określa się wszystkie nowotwory umiejscowione w obszarze głowy i szyi z wyjątkiem oczu, mózgu, uszu i przełyku.
Nowotwory te stanowią 5 procent wszystkich nowotworów złośliwych. Najczęstsze ich lokalizacje stanowią: jama ustna, gardło i krtań. Ale do grupy tej należą też m. in. nowotwory nosa i zatok przynosowych, gruczołów ślinowych, tarczycy oraz skóry twarzy szyi. Zmiany te w ponad 90 procentach przypadków wywodzą się z nabłonka płaskiego wyściełającego górne drogi oddechowe.
Na uwagę zasługuje fakt, że ponad 60 proc. osób chorujących na raka głowy i szyi już w momencie diagnozy jest miejscowo w zaawansowanym stopniu choroby, z czego 60 proc. osób umiera w ciągu 5 lat. Z drugiej strony, wśród pacjentów zdiagnozowanych we wczesnych etapach zaawansowania raka głowy i szyi, stopień przeżywalności wynosi 80–90 proc.
Do głównych czynników ryzyka zachorowania należą palenie tytoniu, spożywanie wysokoprocentowego alkoholu oraz zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), co oznacza, że występowanie tych chorób jest w znacznym stopniu związane z trybem życia.
Nowotwory te często charakteryzują się skrytym przebiegiem i niecharakterystycznym obrazem klinicznym. Do najczęstszych objawów mogących wzbudzić ich podejrzenie należą: pieczenie języka, niegojące się owrzodzenie i/lub białe lub czerwone plamy w jamie ustnej, ból gardła, przewlekła chrypka, ból i/lub trudności przy przełykaniu, guz na szyi, jednostronne upośledzenie drożności nosa, czy krwawienia z nosa. W przypadku stwierdzenia występowania co najmniej jednego z tych objawów przez co najmniej trzy tygodnie, wskazana jest konsultacja otolaryngologiczna.
Program profilaktyki prowadzony przez Polską Grupę Nowotworów Głowy i Szyi ma na celu zwiększenie świadomości na temat tej grupy chorób, co w konsekwencji przynieść ma spadek zachorowalności i poprawę skuteczności leczenia.
Lek. med. Laura Zuzia, Klinika Otolaryngologii CSK MSWiA w Warszawie
