Andrzej Rogiński
Trwała I wojna światowa. Zaborcy próbowali pozyskać sympatię Polaków wyłącznie po to, aby zdobyć żołnierzy dla swych armii. W 1915 r. władze rosyjskie zleciły magistratowi wykonanie planu regulacyjnego i poszerzenie granic miasta.
5 sierpnia 1915 r. do Warszawy weszły pododdziały wojsk niemieckich. W okupowanej przez wojska niemieckie części Królestwa Polskiego stanowisko Generalnego Gubernatora zajmował gen. Hans Hartwig von Beseler. 8 kwietnia 1916 r. ten niemiecki generał–gubernator wydał rozporządzenie, na mocy którego został rozszerzony obszar Warszawy z ok. 3,5 tys. ha do ok. 11 tys. ha. Założenia tego przedsięwzięcia opracował inż. Piotr Drzewiecki, ówczesny wiceprezydent Warszawy.
Wiejska gmina Mokotów, zamieszkiwana przez ok. 28 tys. osób, została wchłonięta przez miasto, którego południowa granica osiągnęła rejon późniejszego Dworca Południowego. W miejscu dzisiejszej pętli autobusowej i częściowo stacji metra Wilanowska znajdowała się stacja kolei wąskotorowej Warszawa-Szopy na trasie od placu Unii Lubelskiej do Piaseczna i dalej do Grójca i Nowego Miasta.
W 1916 r. przyjęty został „Szkic wstępny planu regulacyjnego m.st. Warszawy”. Przygotował go zespół pod kierownictwem Tadeusza Tołwińskiego. Dokument określał kierunki i zasady rozwoju miasta. Dekret z 1919 r. o samorządzie, a więc już w wolnej Polsce, nadał radom miejskim prawo do zatwierdzania planów zabudowy i regulacji. W 1920 r. w Biurze ds. Regulacji i Zabudowania Miasta przygotowano i zatwierdzono projekty regulacyjne m.in. dzielnicy Sielce, Miasta-Ogrodu Czerniakowa, Henrykowa, Wierzbna. Planowano tereny sportowe i rekreacyjne w rejonie Wyścigów i Łuku Siekierkowskiego.
8 listopada 1918 r. na wieść o rewolucji w Niemczech Warszawę potajemnie opuścił Hans H. Beseler. 10 listopada o godz. 7.00 przyjechał Józef Piłsudski. 11 listopada skapitulowały Niemcy i zakończyła się wojna. Powyższe fakty spowodowały rozbrajanie Niemców. Pierwsze transporty żołnierzy garnizonu warszawskiego odjechały 13 listopada.
16 listopada Józef Piłsudski wystosował depeszę do rządów mocarstw notyfikującą powstanie Państwa Polskiego.
Mokotowianie mogą być dumni z historii swojej dzielnicy. Tutaj powstały bowiem instytucje niezwykle istotne dla funkcjonowania i rozwoju państwa polskiego. Kilka z nich przedstawimy w najbliższych wydaniach „Południa”.
Podpis: Wystawa „Moja Niepodległa” na ogrodzeniu kościoła p.w. Matki Bożej Królowej Wyznawców przy ul. Gwintowej na Siekierkach.
Fot. Andrzej Rogiński
