24 maja 2022 r. odbyła się debata publiczna Co zrobić by mniej płacić za odpady? Panelistami byli: Grzegorz Jakubiec – prezes SM „Służew nad Dolinką”, Łukasz Zaprawa – prawnik RSM „Praga” a Włodzimierza Karpińskiego – Sekretarza m. st. Warszawy odpowiedzialnego za gospodarkę odpadami reprezentował Piotr Szkatulnik – zastępca dyrektora Biura Gospodarki Odpadami. Organizatorami spotkania byli: Warszawskie Towarzystwo Prasy Lokalnej i Stowarzyszenie Mokotów dla wszystkich, a gospodarzem spotkania Spółdzielnia Mieszkaniowa „Służew nad Dolinką”, patronat objęło Polskie Towarzystwo Mieszkaniowe.
Redaktor Andrzej Rogiński, reprezentujący organizatorów, prowadził debatę. Poinformował on, że łączny nakład tytułów prasowych skupionych w Warszawskim Towarzystwie Prasy Lokalnej wynosi ok. pół mln egzemplarzy jednorazowego nakładu. Wśród nich znajduje się 11 gazet spółdzielczych, w tym wydawanych przez spółdzielnie mieszkaniowe, których łączny nakład wynosi 140 tys. egz. Tak więc spółdzielczość dysponuje środkami nacisku na władze publiczne. Konieczne jest współdziałanie spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. Wypracowane rekomendacje powinny być wskazówkami w procesie domagania się zmian prawnych, zasad gospodarowania odpadami.
Zbigniew Janowski – prezes Polskiego Towarzystwa Mieszkaniowego stwierdził m.in., że sprawy odbioru odpadów i ponoszonych opłat dotykają każdego mieszkańca. Dlatego tak ważna jest inicjatywa przedyskutowania zagadnień gospodarki odpadami w gronie kompetentnych członków zarządów i rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych oraz zarządców wspólnot mieszkaniowych przybyłych na debatę.
Link do nagrania audio spotkania w Spółdzielni Mieszkaniowej „Służew nad Dolinką”, w dniu 24.05.2022 r. Link jest aktywny przez 7 dni licząc od 25 maja.
https://we.tl/t-UeadKnNRyO Spotkanie zaczyna się w 19 minucie nagrania.
Poniżej przedstawiamy opracowanie, przygotowane przez Grzegorza Jakubca – prezesa SM „Służew nad Dolinką”, które zostało uzgodnione z zarządami większych spółdzielni mieszkaniowych Warszawy. W końcowej części opracowania znajdują się rekomendacje adresowane do legislatury oraz do samorządu m.st. Warszawy. Organizatorzy składają podziękowanie gospodarzowi spotkania, SM „Służew nad Dolinką”
Co zrobić by mniej płacić za odpady?
Środowisko warszawskich spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych od ponad dwóch lat zgłasza do strony rządowej oraz stołecznego samorządu liczne uwagi oraz własne propozycje w zakresie naliczania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Z dotychczas zgłoszonych propozycji, przez stronę rządową został uwzględniony postulat ustawowego określenia maksymalnej kwotowej wysokości opłaty w przypadku jej naliczania według zużycia wody. Postulaty i uwagi kierowane do strony samorządowej pozostają bez merytorycznej odpowiedzi. Przedstawiciele warszawskiego Ratusza źródło problemu wysokich opłat dostrzegają przede wszystkim w rozwiązaniach ustawowych, które w wielu miejscach są wadliwe, ale nie są jedyną przyczyną wysokich stawek dla mieszkańców.
Doświadczenia innych dużych miast, np. Białegostoku czy Wrocławia wskazują, że rola samorządu w zakresie kształtowania kosztów wywozu i zagospodarowania odpadów jest fundamentalna. Bez prowadzenia prawidłowej komunalnej gospodarki odpadami nawet najlepsze rozwiązania ustawowe nie rozwiążą problemu wysokich opłat. Tymczasem w Warszawie unika się rzetelnej dyskusji na temat przyczyn wysokości kosztów gospodarowania odpadami oraz wieloletnich zaniedbań w stołecznej gospodarce odpadami.
Jakie są skutki tych zaniedbań?
Brak nowoczesnych instalacji do segregacji, utylizacji, kompostowania i termicznego unieszkodliwiania odpadów w Warszawie.
- Śmieci wywożone są w odległe rejony kraju, co powoduje zawyżanie kosztów
i zwiększanie opłat dla mieszkańców. - Monopolizacja rynku odbioru odpadów komunalnych, co powoduje brak konkurencyjności. W roku 2012 w Warszawie działało ok. 120 firm odbierających odpady, w roku 2020 było ich już tylko 7.
- Drastycznie wzrastające opłaty za śmieci i zmieniające się permanentnie zasady naliczania stawki opłat.
Od 2020 r. mieszkańcy stolicy doświadczyli czterokrotnej zmiany sposobu naliczania opłat za śmieci:
- Od 1 marca 2020 r. obowiązywała stawka opłat w wysokości 65 zł/miesiąc/na gospodarstwo domowe,
- Od 1 kwietnia 2021 r. opłata naliczana była na podstawie średniego zużycia wody w danym lokalu z okresu kolejnych sześciu miesięcy z ostatnich dwunastu miesięcy. Stawka za zużycie 1 m3 wody została wówczas ustalona przez Radę m.st. Warszawy w maksymalnej dopuszczalnej ustawą wysokości 12,73 zł,
- W dniu 18 listopada 2021 r. Rada m.st. Warszawy podjęła uchwałę uzależniającą wysokość opłaty dla gospodarstwa domowego od powierzchni lokalu. Uchwała ta nie weszła w życie, gdyż w dniu 16 grudnia 2021 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej stwierdziło jej nieważność. Już następnego dnia, bez przeprowadzenia żadnych dodatkowych analiz oraz przy pominięciu postulatów strony społecznej, Rada m.st. Warszawy pospiesznie dokonała kolejnej zmiany metody. Od 01.01.2022 r. w zabudowie wielolokalowej obowiązuje opłata w wysokości 85 zł/miesiąc od gospodarstwa domowego. Uchwała została zaskarżona do Sądu, podobnie jak wszystkie wcześniejsze uchwały Rady m.st. Warszawy.
Co niepokoi Mieszkańców Warszawy i jakie problemy zgłaszają?
Jednakowa stawka opłaty dla każdego gospodarstwa domowego, niezależnie
- od powierzchni lokalu czy też liczby osób w nim zamieszkujących oraz drastyczne wzrosty opłat w ciągu ostatnich dwóch lat.
Dotyka to w szczególności gospodarstwa jednoosobowe, które dominują
w strukturze wielu spółdzielni mieszkaniowych. Przykładowo w RSM „Praga” gospodarstwa jednoosobowe stanowią ok. 40% zasobów a w SM „Służew nad Dolinką” ok. 44%. W budynkach spółdzielczych dominującą grupę wiekową stanowią osoby starsze. Wzrost opłat jest więc szczególnie dotkliwy dla emerytów
i rencistów, dla których już obecnie koszty utrzymania mieszkań są często trudne
do udźwignięcia. Wśród mieszkańców dominuje poczucie braku sprawiedliwości.
- Częste zmiany zasad naliczania opłaty powodują chaos i utratę zaufania
do samorządu warszawskiego. - Brak reakcji na postulaty strony społecznej przed wprowadzeniem nowych zasad naliczania opłat. Szczególnie niezrozumiała jest postawa radnych m.st. Warszawy, którzy przed podejmowaniem kolejnych uchwał nie występują o dodatkowe analizy i nie ustosunkowali się dotychczas do postulatów strony społecznej.
- Brak strategii obniżania kosztów gospodarowania odpadami w m.st. Warszawie.
- Brak inicjatyw ustawodawczych mających na celu zmianę obowiązującej ustawy
i wyeliminowania z niej wadliwych rozwiązań.
Propozycje kierowane do strony rządowej (wymagają zmian legislacyjnych)
- Opłata marszałkowska (środowiskowa) – w całości powinni ją pokrywać producenci. Obecnie w całości została przerzucona na mieszkańców
- Minimalizacja ilości opakowań dla jednego produktu
- Wprowadzenie jednorodności opakowań z uwzględnieniem biodegradowalności
i materiałów nadających się do recyklingu, oraz zróżnicowanie opłaty dla produktów
w zależności od rodzaju opakowania - Zmniejszenie liczby frakcji np. do 3: suche (papier, szkło, plastik), szkło i zmieszane. Ewentualnie zachowanie frakcji bioodpadów po przeprowadzeniu monitoringu, w jaki sposób są one zagospodarowywane
- Zmiany w zakresie maksymalnych stawek opłat dla lokali użytkowych (komercyjnych) i mieszkalnych oraz przywrócenie sprawiedliwych i uzasadnionych ekonomicznie proporcji między stawkami dla komercyjnych odbiorców i użytkowników lokali mieszkalnych
- Powołanie publicznego regulatora cen wywozu nieczystości.
- Całkowity zakaz importu śmieci z zagranicy.
Propozycje dla strony samorządowej
- Pilna zmiana przyjętej w Warszawie metody naliczania opłaty.
- Stawka opłat za wywóz nieczystości powinna być 2-składnikowa:
- Składnik zależny od powierzchni lokalu
- Składnik zależny od innego, mierzalnego parametru.
- Budowa nowoczesnych instalacji do segregacji, odzyskiwania i utylizacji nieczystości przez podmioty publiczne oraz uczestnictwo publicznego regulatora w kształtowaniu cen gospodarki odpadami.
Wspólne propozycje dla strony rządowej i samorządowej
Przeprowadzenie szerokich konsultacji społecznych ze środowiskami Mieszkańców
w zakresie zmian w prawie regulujących gospodarkę odpadami